Foto’s-Andel
Andel
(Foto:
2009)
Het dorp Andel (Brabants: Ael of Eyl) ligt in het
rivierengebied in het Land van Heusden en Altena.
Tot 1812 behoorde het tot Holland, maar
tegenwoordig ligt het grondgebied in de provincie Noord-Brabant.
Andel is deel van de gemeente Woudrichem.
Het dorp is ontstaan op de oeverwal van
de rivier de Alm, maar ligt door veranderingen van de rivierenloop tegenwoordig
aan de Afgedamde Maas.
Het dorp is bekend vanwege de dam in de
Maas en de daaringelegen Andelse
Sluis.
Het opvallendste gebouw is ongetwijfeld
de 14e eeuwse Romboutstoren
met zijn karakteristieke bakstenen spits.
Geschiedenis:
Andel bestaat uit Op- en Neder-Andel.
De vondsten van Romeins aardewerk duiden
op bewoning, die terug gaat tot de 2e eeuw na Christus.
In de 9e eeuw wordt het dorp voor het
eerst in geschreven bronnen vermeld.
De hervormde kerk van Op-Andel dateert
uit de 13e eeuw, van de kerk van Neder-Andel is alleen nog de toren over.
Op het kerkhof bij deze toren is Jan Claesen begraven.
De legende wil dat dit de Jan Claesen is, die trompetter was in het leger van de Prins
van Oranje.
De
Romboutstoren – Hoofdgraaf
(Foto:
1 juli 2008)
http://www.reliwiki.nl/index.php?title=Andel,_Hoofdgraaf_6_-_Romboutstoren
Idem,
met een vrijgekomen gebouwtje nadat de bosjes zijn verwijderd
(Foto:
21 maart 2011)
Detail
van de Romboutstoren - Hoofdgraaf
(Foto:
1 juli 2008)
Zicht
in Hoofdgraaf
(Foto:
1 juli 2008)
Een
mooi beeld van de leilinden kunt u hier zien, die het dorpsgezicht zeer
bepalen,
al
is niet echt bekend hoe oud de traditie van het plaatsen van deze bomen is.
Op oude ansichten van rond 1900 zijn ze
overal al aanwezig.
Muziektempel
- Hoofdgraaf
(Foto:
1 juli 2008)
Julianastraat
1
(Foto:
1 juli 2008)
https://drimble.nl/monument/andel/53721/julianastraat-1.html
Dit
is “het huisje dat verhuisde.”
Deze
notariswoning is steen voor steen afgebroken in Nieuwendijk en weer opgebouwd
in Andel door
de
toenmalige eigenaar Dyonisius den Dekker.
(hij
maakte het meteen een verdieping minder hoog).
Het
werd ook wel het Maagdenhuis genoemd omdat er ooit enkele onderwijzeressen in
woonden.
Villa
Analo – Julianastraat 4
(Foto:
4 september 2012)
Julianastraat
12
(Foto:
1 juli 2008)
Julianastraat
14
(Foto:
1 juli 2008)
Gereformeerde
Kerk De Voorhof – Julianastraat 24
(Foto:
1 juli 2008)
http://www.reliwiki.nl/index.php?title=Andel,_Julianastraat_24_-_De_Voorhof
Julianastraat
17
(Foto:
1 juli 2008)
Bakkerij
Schouten – Julianastraat 28
(Foto:
1 juli 2008)
Julianastraat
32
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 80
(Foto:
21 maart 2011)
Nederlands
Hervormde Kerk – Kerkstraat 2
(Foto:
21 maart 2011)
http://www.reliwiki.nl/index.php?title=Andel,_Kerkstraat_2_-_Blauwe_Kerkje
Middelen van
bestaan:
Tot en met de 19e eeuw
vond de Andelse bevolking zijn bestaan in de veeteelt
en de akkerbouw. Uit de archieven weten we dat er vooral rundvee en paarden
gehouden werden. De akkerbouw leverde tarwe, gerst, hennep, vlas en
peulvruchten op. De uiterwaarden en de lager gelegen gronden werden benut voor de
vetweiderij, de productie van zuivel en hooi en de paardenfokkerij. Op de
drassige gronden langs de Maas werden riet en griendhout gesneden. Daarnaast
telde Andel enkele schippers, vissers en handwerkslieden zoals rietdekkers,
timmermannen, smeden en bakkers. Een grote groep dorpelingen leefde van losse
loonarbeid en verhuurde zich aan de boeren of verrichtte graafwerkzaamheden aan
dijken, straten en weteringen in dienst van het dorp, de stad of het
waterschap. Vooral de bakkers zullen in Andel in de 17e en 18e eeuw een karig
belegde boterham verdiend hebben. Omdat het graan in het gewest Gelderland in
verband met lagere belastingtarieven, stukken goedkoper was dan in het tot het
gewest Holland behorende Andel, bestond er een bloeiende smokkel van brood, beschuit
en meel van Poederoijen over de Maas naar Andel. In roeibootjes bracht men 's
nachts illegaal het brood van de Gelderse oever van de Maas naar Andel. Om de
smokkel tegen te gaan liet het gewestelijk bestuur van Holland chergers of douaniers langs de Maas patrouilleren. Degenen
die betrapt werden kregen als straf een hoge geldboete; kon men deze niet
betalen, wat nogal eens voorkwam, dan werd men verbannen uit het Land van
Altena of het gewest Holland. De hoge strafmaat was daarin gelegen dat smokkelaars
beschouwd werden als dieven die van hun eigen land stalen.
(Wikipedia)
Zicht
op de Hoge Maasdijk en Afgedamde Maas
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 59
(Foto:
1 juli 2008)
Zicht
in de Burgemeester van der Schansstraat
(Foto:
1 juli 2008)
Idem,
op 21 maart 2011
Hervormd
Centrum – Burgemeester van der Schansstraat 51
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 56
(Foto:
1 juli 2008)
De
Koningshof – Burgemeester van der Schansstraat
(Evangelische
Gemeente)
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 21
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 40
(Huisartsenpraktijk)
(1)
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 40
(Huisartsenpraktijk)
(2)
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 27
(Foto:
1 juli 2008)
Firma
Timmermans – Burgemeester van der Schansstraat 70-72
(Foto:
1 juli 2008)
Burgemeester
van der Schansstraat 76
(Foto:
1 juli 2008)
Zicht
op de Afgedamde Maas
(Foto:
1 juli 2008)
Hoge
Maasdijk 46
(Foto:
1 juli 2008)
Ook
in dit huis heeft een notaris gewoond.
Er
zijn meerdere schitterende oude ansichten van.
Hoge
Maasdijk 44
(Foto:
1 juli 2008)
Appartementencomplex
aan de Hoge Maasdijk
(Foto:
1 juli 2008)
Huis
aan de Hoge Maasdijk – met de veelbesproken tractor voor de deur
(Foto:
1 juli 2008)
Hoge
Maasdijk 32
(Foto:
1 juli 2008)
Gevaarlijke
bocht in de Hoge Maasdijk
(Foto:
1 juli 2008)
Dit
soort knikken in de dijk is zonder uitzondering een overblijfsel van een
dramatische gebeurtenis uit het verleden.
In
Andel heeft men minstens eenmaal een groot deel van het dorp moeten verplaatsen
en de dijk moeten terugleggen vanwege de
veranderde
loop van de rivier (waarschijnlijk is dat ergens tussen 1200 en 1300 gebeurd).
Een
andere mogelijke oorzaak is een dijkdoorbraak, waarna men rond het ontstane
wiel een nieuwe dijk moest aanleggen.
Hoge
Maasdijk 12
(Foto:
1 juli 2008)
Industrie
langs de afgedamde Maas (1)
(Foto:
1 juli 2008)
Zicht
in de Julianastraat
(Foto:
1 juli 2008)
Beatrixstraat
30
(Foto:
1 juli 2008)
Veerhuis
“De Zwaan” – Hoge Maasdijk 53
(Foto:
1 juli 2008)
http://www.wilhelminasluis.nl/veerhuis-de-zwaan.html
Pand
rondom de bocht: Hoge Maasdijk / Hoefweg (1)
(Foto:
1 juli 2008)
Hoge
Maasdijk 20
(Foto:
1 juli 2008)
Idem,
op 21 maart 2011
Pand
rondom de bocht: Hoge Maasdijk / Hoefweg (3)
(Foto:
1 juli 2008)
Pand
rondom de bocht: Hoge Maasdijk / Hoefweg (4)
(Foto:
1 juli 2008)
Ds.
Gisbertus Voetiusschool
– Albert Schweitzerlaan
(Foto:
1 juli 2008)
Monumentale
boerderij – Hoek: Burgemeester van der Schansstraat / Gezetstraat
(Foto:
1 juli 2008)
Zicht
in de Burgemeester van der Schansstraat
(Foto:
1 juli 2008)
Herenhuis
in de Burgemeester van der Schansstraat 2
(Foto:
1 juli 2008)
Dit
was voorheen de landbouwschool en daarna het gemeentehuis en ook nog het
kantoor van de woningbouwvereniging.
Het
staat bekend als villa “Naaijen” naar de
familie die er destijds woonde.
Woning
uit 1603 – Hoofdgraaf 7
(Foto:
1 juli 2008)
https://drimble.nl/monument/andel/53708/hoofdgraaf-7.html
Fabriekcomplex aan de Afgedamde Maas
(Foto:
1 juli 2008)
Leegstaand
schoolgebouw aan de Julianastraat
(Foto:
1 juli 2008)
Dit
leegstaande schoolgebouw wordt binnenkort afgebroken.
In de plaats hiervan zal een
appartementencomplex komen met de curieuze naam “Atialo.”
Dit zou moeten verwijzen naar de oudste
vermelding van Andel in een document uit 850,
maar de naam is verhaspeld door de
gemeente die een OCR-scan met verschillende fouten enige tijd op haar website
heeft gezet.
De correcte oudste naam voor Andel is
“Analo.”
Helaas
zijn de plannen nu zover gevorderd dat de naam niet meer gecorrigeerd lijkt te
kunnen worden...
Appartementencomplex
“Atialo” – aan de Julianastraat
Dit
ter vervanging van de school (zie hierboven)
(Foto:
21 maart 2011)
Ingang
van VV “Sparta 30” – Neer-Andelseweg
6
(Foto:
1 juli 2008)
Tot
woonhuis omgevormde “Veense Molen”
– Hoek: Achterdijk/Biesheuvelweg
(Foto:
21 maart 2011)
De
naam “Veense Molen” verwijst niet naar de
aanwezigheid van veen, maar naar het nabijgelegen dorp Veen, omdat de molen
diende
om het water uit dat dorp weg te pompen.
Wilhelminasluis (1)
(Foto: 1 april 2014)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wilhelminasluis
Wilhelminasluis
(2)
(Foto:
1 april 2014)
Sluisdeuren
Wilhelminasluis
(Foto:
1 april 2014)
Zicht
op de Maashaven
(Foto:
1 april 2014)
Mijn indruk van Andel: Op
deze dag ging ik heerlijk binnendoor en wel langs de Bergsche
Maas – Drongelen en toen noordwaarts richting Andel. Het was zo’n
28 graden warm, heel zonnig en weinig wind en… ik kwam er haast geen
‘kip’ tegen. Heerlijk dus! Daarna kwam ik Andel binnen. In de buurt
van Andel herkende ik al wel situaties van eerdere tochten. De Neer-Andelseweg is de weg die dan uiteindelijk in Andel uitkomt.
Ik ging eerst de Hoofdgraaf in en daar staat dat prachtige oude kerkje met die
bakstenen toren, een echte bezienswaardigheid. Daarnaast heb je nog een
muziektempel staan in een aardig parkje. Daarna vervolgde ik mijn weg door de
Julianastraat en deze staat vol met historische panden. Andel heeft niet alleen
oude objecten langs de Hoge Maasdijk, maar dus ook nog in diverse andere
straten. Als je van oude architectuur houdt valt er veel te fotograferen in
Andel. Een wandeling door Andel kan ik een ieder aanraden. Er is best wel veel
te zien voor zo’n klein plaatsje en het ziet er allemaal heel sfeervol
uit. En de Hoge Maasdijk wordt terecht zo genoemd, want hij lijkt mij hoger dan
de Maasdijk (maar is het niet, vernam ik later) in de vorige bewandelde dorpen,
maar is tevens ook nog vrij smal. Het is niet mogelijk om daar hard te rijden,
want je ligt zo onderaan de dijk. Nog een opvallend gegeven zijn de vele
historisch boerderijen die in een grote groep door en bij elkaar staan, nabij
de Hoefweg ten oosten van Andel. Onbegonnen werk om
deze allemaal op beeld vast te leggen. Het heeft behoorlijk wat tijd gekost
deze wandeling door Andel, maar het was meer dan de moeite waard. Mijn terugweg
was weer via de Neer-Andelseweg en ter plaatse van de
kruising met de Achterdijk viel me een object op dat
me de aandacht trok. Dichterbij gekomen zag ik dat het een oude romp was van
een molen. Ik was daar al wel eerder geweest, maar het was me toen nog niet opgevallen.
Hij ligt ook zowat verscholen tussen de bomen en bosjes. Later als ik daar weer
in de buurt kom en de zon niet zo fel schijnt zal ik nog een poging wagen hem
beter op beeld vast te leggen. Want die bladeren schitteren door de
zonnestralen en het is daarom moeilijk fotograferen. Deze tot woning omgevormde
molen blijkt vroeger de Veenmolen van Andel te zijn geweest. Via een van
onderstaande linken is er wel informatie over te vinden. (P.S. De foto van de
molenromp is inmiddels vervangen). Daarna vervolgde ik mijn weg via het Eendenveld, een hele lange en rustige fietsroute richting
Dussen en zo verder naar huis.
Zie ook de
website:
http://home.planet.nl/~kloe0040/ansichten/intro.htm
Foto’s:
Kees Wittenbols ©
1 juli
2008
Ga naar foto’s van dorpen rond
Breda